Warzywa

Warzywa

Są nie tylko smaczne ale i bardzo zdrowe. Warzywa to prawdziwa kopalnia witamin i minerałów. Poniżej charakterystyka tych najbardziej popularnych.

Bakłażan 

Bakłażan pochodzi z Indii. Zwany jest oberżyną (z uwagi na fioletowo- bordowy kolor) lub gruszką miłosną (uznawany jest za afrodyzjak). Mogą też być odmiany o barwie żółtej, zielonej, marmurkowej i pomarańczowej. Uprawia się go w krajach tropikalnych i subtropikalnych a terenie Azji, Afryki, Europy Południowej i Ameryki środkowej. W chłodniejszych krajach jak Polska czy Wielka Brytania bakłażana hoduje się szklarniach.

Bakłażan właściwie nie należy do warzyw, a do owoców – jagód. Jest bardzo popularny w kuchni indyjskiej, śródziemnomorskiej. Stanowi też codzienne pożywienie ubogiej ludności afrykańskiej. Przy kupnie należy wybierać dorodne okazy bez plam i przebarwień. Przygotowując go, należy obciąć nasadę. Nie obieramy bakłażana ze skórki! Przed przystąpieniem do jego smażenia, czy grillowania dobrze jest go posolić i skropić sokiem z cytryny. Jego smak podnosi czosnek oraz cebula oraz obecność innych warzyw. Bakłażana przechowujemy 2-3 w lodówce owiniętego w folię spożywczą.

Bakłażan działa na organizm odtruwająco i wykrztuśnie. Skutecznie też obniża poziom cholesterolu i usprawnia przemianę materii. Składa się aż w 90%  z wody. Zawiera witaminy A, z grupy B i C oraz minerały: potas, wapń, żelazo i fosfor. Bakłażan jest niskokaloryczny (tylko 28 kcal/100g), lecz dość ciężkostrawny, gdyż ma skłonność do chłonięcia wszelkich tłuszczy.

Brokuły 

Brokuły pochodzą z Cypru. Uprawia się je w regionie Basenu Morza Śródziemnego oraz w Stanach Zjednoczonych. Są odmianą kapusty warzywnej. Uznaje się za jedno  z najzdrowszych warzyw z uwagi na dużą zawartość witamin A, B1, B2, B6, C, E, K, PP oraz beta-karotenu, kwasu foliowego i pantotenowego. Brokuły bogate są też w składniki mineralne jak potas, fosfor, magnez, wapń, żelazo i chrom. Badania naukowe dowiodły działanie anty nowotworowe brokułów. Poleca się je również cukrzykom z uwagi na zawartość chromu. Zapobiegają też chorobom serca, anemii, artretyzmowi, obniżają też cholesterol. Brokuły są źródłem błonnika, korzystnie więc wpływają na przemianę materii.

Niestety pod wpływem gotowania, tracą aż 50% zawartości witaminy C. Jeśli już chcemy je w ten sposób przyrządzić, podzielmy je na różyczki i gotujmy w niewielkiej ilości osolonej wody z dodatkiem odrobiny cukru przez kilka minut bez pokrywki (zachowają intensywnie zielony kolor). Zaleca się więc przyrządzać je na parze bądź podsmażać na patelni. Można także spożywać je na surowo, choć nie są zbyt smaczne. Brokuły są niskokaloryczne, w 100 gramach zawierają jedynie 22 kalorie. Poleca się je dla osób będących na diecie.

Burak czerwony 

W Babilonii stosowano liście buraka już 800 lat p.n.e w celach leczniczych. Uprawiano go w starożytnej Grecji i Rzymie. Z czasem zyskał sławę niemal w całej Europie. W Polsce jadano buraki już za panowania Władysława Jagiełły. Buraki zawierają witaminy B1, C, P kwas foliowy, karoten, związki mineralne, jak magnez, wapń, potas, żelazo, sód, cynk oraz bardzo rzadkie cez i rubid, ponadto cukry, białko, kwas foliowy, a także barwnik betaninę o charakterze bakteriostatycznym.

Lista leczniczych właściwości buraka jest długa. Pobudza on apetyt. Działa odkwaszająco na organizm. Oczyszcza krew. Ułatwia trawienie, poprawia przemianę materii, polecany jest przy zaparciach. Hamuje procesy gnilne w jelitach. Przeciwdziała anemii i depresji. Łagodzi objawy menopauzy. Obniża poziom cholesterolu i ciśnienie krwi. Bywa bardzo pomocny w leczeniu grypy, przeziębień czy anginy. Dzięki zawartości antocyjanów wykazuje działanie anty nowotworowe. Zalecany jest kobietom w ciąży dzięki dużej zawartości kwasu foliowego. Nie zaleca się spożywania buraków przez  osób chorych na cukrzycę. Buraka można wykorzystywać na wiele sposobów jako surówkę z dodatkiem tartych jabłek, barszcz, sok ze świeżych buraków, kwas buraczany (burak pokrojony plastry zalany przegotowaną wodą z dodatkiem kromki suchego chleba pozostawiony na tydzień), ćwikłę (ugotowane starte buraki z dodatkiem chrzanu, octu, soli i pieprzu). Najlepiej spożywać buraki na surowo, bo wtedy zachowują cenne składniki. Jeśli gotować to najlepiej w skórce. Burak jest niskokaloryczny w 100 gramach zawiera 29 kalorii.

Cebula 

Cebula pochodzi z Azji Środkowej. Znana jest od ponad 6 tysięcy lat. Obecna w wielu kuchniach świata. Powszechnie wykorzystuje się ją w kuchni ale też w medycynie naturalnej. Cebula bogata jest w witaminy A, B1, B2, C, E, K, PP. Zawiera też wiele mikroelementów jak cynk, fosfor, żelazo, selen, wapń, krzem, siarka, potas. Zawiera też białko, cukry, olejki eteryczne, enzymy, saponiny i kwercetynę. Cebula znana jest ze swoich właściwości bakteriobójczych, przeciwreumatycznych, antyseptycznych, przeciwzakrzepowych. Zwiększa odporność, usuwa nadmiar wody z organizmu. Obniża ciśnienie krwi i poziom cukru we krwi, działa lekko nasennie. Działa wykrztuśnie, pomocna jest w uporczywym kaszlu. Pobudza popęd płciowy i apetyt.

Cebulę spożywa się na surowo bądź duszoną, marynowaną, smażoną. Nawet ugotowana zachowuje cenne właściwości. Stosowana zewnętrznie leczy  migrenę, odmrożenia, rany, oparzenia, wysypki, piegi, brodawki i wągry. Pomocna jest też w leczeniu takich chorób jak angina, grypa, przeziębienie, oziębłość płciowa, żylaki, otyłość, pasożyty jelitowe, kamica moczowa, zaparcia, awitaminoza, cukrzyca, biegunka czy krzywica. Dzięki zawartości siarki, krzemu i cynku cebula wzmacnia włosy i paznokcie. Przeciwwskazanie do stosowania cebuli jest niewydolność serca, choroby nerek i wątroby oraz ostre nieżyty  przewodu pokarmowego. Cebula jest niskokaloryczna, w 100 gramach zawiera 35 kalorii.

Chrzan 

Chrzan stosowany był już w starożytności przez Egipcjan. W Polsce porasta ogrody  i dzikie zarośla przy drogach. Zawiera olejki eteryczne, które swoim działaniem przypominają antybiotyk. Chrzan zawiera 4 razy więcej witaminy C jak cytrusy. Bogaty jest również w witaminę A, B1, B2, E,  karoten. Zawiera też potas, magnez, wapń, fosfor, sód, żelazo, mangan i siarkę. Przypisuje się mu działanie bakteriobójcze, grzybobójcze i antywirusowe dzięki obecności fitoncydów. Charakterystyczny ostry, piekący smak chrzan zawdzięcza synigrynie. Działa rozgrzewająco i odkażająco na błony śluzowe.

Chrzan wzmacnia odporność, polecany jest w stanach grypy, przeziębień i przesilenia wiosennego. Łagodzi kaszel i nieżyty nosa. Pobudza apetyt, ułatwia trawienie i odkwasza organizm. Bywa pomocny w leczeniu kamicy nerkowej, artretyzmie, puchlinie wodnej, chorobach nerek i wątroby. Zewnętrznie stosuje się korzeń chrzanu do bolących miejsc w zapaleniu korzonków nerwowych, bólach mięśniowych i reumatycznych, ranach ropiejących. Zazwyczaj jada się korzenie chrzanu w postaci surowej, suszonej lub konserwowanej. Stosuje się go jako dodatek do mięs, wędlin, sosów, musztardy i warzyw (ćwikła). Liści natomiast używa się do konserwowanych warzyw. Chrzanu nie mogą stosować osoby chore na marskość wątroby i stany zapalne przewodu pokarmowego. Chrzan jest niskokaloryczny, w 100 gramach zawiera 67 kalorii.

Cukinia 

Cukinia pochodzi z Ameryki Południowej. Jest odmianą dyni. Znana w Polsce też jako kabaczek. Zawiera witaminy A, B1, B2, B3, B6, C i PP oraz minerały takie jak fosfor, wapń, potas,  magnez, żelazo. Jest znanym warzywem w wielu kuchniach świata. Dodaje się ją do zup, surówek, marynat czy potraw mięsno-warzywnych jak np. leczo. Cukini nie je się na surowo. Spożywa się ją duszoną, marynowaną, grillowaną bądź smażoną. Cukinia  odkwasza organizm i przyspiesza przemianę materii. Zapobiega otyłość. Jest niskokaloryczna, w 100 gramach zawiera jedynie 16 kalorii.

 
Czosnek 

Czosnek spożywano już w Babilonii 4500 lat p.n.e. To naturalny antybiotyk dzięki zawartości olejku lotnego alicin przypominającego działanie penicyliny. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwnowotworowe. Zawiera witaminy z grupy B, witaminę C, enzymy, flawonoidy oraz związki mineralne jak potas, żelazo, magnez, siarka, fosfor.

Czosnek jest powszechnie stosowany w kuchni. Wykorzystuje się go mięs, sałatek, zup, sosów, ryb czy owoców morza. Można go spożywać na surowo, smażony, sproszkowany, marynowany oraz pieczony w potrawach. Czosnek pobudza apetyt, łagodzi wzdęcia i niestrawność, obniża poziom cholesterolu i cukru we krwi. Czosnek działa ogólnie wzmacniająco na organizm. Łagodzi też bóle głowy. Bardzo itp. Wykazuje działanie lecznicze na wiele dolegliwości jak np. kamienie nerkowe, miażdżyca, osłabienie organizmu, reumatyzm, żylaki, choroby płuc, biegunka, wzdęcia, itd. Zewnętrznie stosuje się go źle gojące się rany, miejsca ukąszeń owadów, guzy nowotworowe. Czosnek niestety wydziela nieprzyjemną woń. Można ją złagodzić jedząc natkę pietruszki, seler, goździki, pijąc czerwone wino, kawę. Chcąc uniknąć tej przykrej woni można też zażywać czosnek w tabletkach (Alliofil), jednak wówczas jego działanie na organizm będzie słabsze. Czosnek jest kaloryczny, w 100 gramach zawiera aż 146 kalorii, do tego jest ciężkostrawny. Nie powinien być spożywany przez osoby cierpiące na choroby żołądka i jelit, cukrzycę, kobiety karmiące piersią, osoby mające problem z krzepnięciem krwi i z niedociśnieniem krwi.

Dynia 

Dynia pochodzi z Ameryki Środkowej. Uprawiali ją Inkowie już ok. 4000 lat p.n.e. Może osiągać spore rozmiary i ważyć nawet 50 kg. Zawiera witaminy A, B1, B2, C, PP i E, błonnik oraz minerały fosfor, magnez, wapń, potas, miedź, żelazo. Wykorzystuje się miąższ, sok i pestki dyni. Dynia pomaga szybciej spalać tkankę tłuszczową, pomocna jest przy odchudzaniu. Oczyszcza organizm z toksyn. Ułatwia trawienie. Wzmacnia trzustkę. Działa moczopędnie. Pomocna jest w chorobach nerek i w przeroście gruczołu krokowego. Podnosi odporność organizmu. Pestki dyni stanowią zdrową przekąskę bogatą w nienasycone kwasy tłuszczowe. W medycynie ludowej stosowano je w przypadku leczenia tasiemca jelitowego i glisty ludzkiej. Dynia jest niskokaloryczna, w 100 gramach zawiera 26 kalorii.

Fasola 

Fasola znana była już w Ameryce Środkowej i Południowej 7000 lat temu. W Polsce zaczęto ją uprawiać w XVII wieku. Fasola należy do roślin strączkowych. Bogata jest w białko, węglowodany  i tłuszcze nienasycone. Obecnie istnieje ok. 20 gatunków uprawnej fasoli. Fasola bogata jest w witaminy z grupy B, witaminy A, C, E, błonnik oraz minerały: magnez, fosfor, potas, wapń, siarkę i żelazo. Zawiera również lecytynę, która wzmacnia mózg i korzystnie wpływa na koncentrację. Uważa się, że fasola ma właściwości anty nowotworowe dzięki zawartości lignanów.

Fasola obniża poziom złego cholesterolu, wyrównuje równowagę kwasowo-zasadową organizmu, przeciwdziała chorobom serca. Obniża poziom cukru we krwi. Sprzyja też odchudzaniu dzięki zawartości fasolaminy, która hamuje trawienie skrobi z produktów mącznych. Jednakże  fasola ma właściwości gazotwórcze. Jest ciężkostrawna, powodując wzdęcia i gazy. Aby złagodzić jej nieprzyjemne dolegliwości zaleca się ją  moczyć w zimnej wodzie przez ok. 12 godzin, a następnie ugotować w tej samej wodzie. Solimy ją dopiero pod koniec gotowania.  Nie powinno się spożywać surowej fasoli, za wyjątkiem zielonego groszku. Warto wzbogacić ją ziołami zapobiegającymi wzdęciom jak kminek, kolendra, czosnek, koper włoski, tymianek czy majeranek. Fasolę można wykorzystać do wielu potraw np. burito, gulaszów, zup, sałatek. Fasola jest bardzo kaloryczna ale za to odżywcza z uwagi  dużą zawartość białka i węglowodanów, w 100 gramach zawiera 346 kalorii.

Kalafior 

Kalafior pochodzi z Cypru. Uprawiano go już Starożytnym Rzymie i Grecji. Do Polski trafił  na przełomie  XVI /XVII w. dzięki Bonie Sforzy, która go sprowadziła z Włoch. Kalafior jest odmianą kapusty warzywnej. Kalafior to bomba witaminowa. Zawiera witaminy A, B1, B2, B3, B6, C, E, H, kwas foliowy, pantotenowy, nikotynowy, olejki eteryczne oraz minerały: wapń, potas, magnez, fosfor, sód, cynk, jod, fluor, miedź, molibden, kobalt. Bogaty jest też w błonnik pokarmowy, dzięki czemu ułatwia trawienie. Kalafior wykazuje działanie przeciwnowotworowe dzięki obecności sulforanu. Wzmacnia wątrobę. Polecany jest rekonwalescentom oraz osobom ze schorzeniami śluzówki żołądka i jelit. Kalafior można spożywać na surowo, choć jest mało smaczny. Najbardziej popularny jest gotowany, duszony czy zapiekany. Dobrze smakuje okraszony roztopionym masłem z bułką tartą. Kalafior jest niskokaloryczny, w 100 gramach zawiera 30 kalorii.

Kapusta 

Kapusta znana była już w starożytności. W starożytnym Rzymie leczono nią choroby płuc, wrzody a także bezsenność. Wierzono, że kapusta uodparnia    organizm na alkohol. Zalecano więc żucie jej liści. Istnieje wiele odmian tego warzywa: kapusta głowiasta biała i czerwona (modra), pekińska, chińska, jarmuż, brukselka, włoska. Każda jest cenna dla zdrowia. Kapusta stanowi panaceum na wiele chorób. Zawiera bardzo dużo witaminy C, ponadto witaminę A, B, E, K, rutynę, karoten, kwas pantotenowy, nikotynowy i szczawiowy, aminokwasy, cukry, srebro znane ze swych właściwości bakteriobójczych oraz składniki mineralne: magnez, fosfor, siarka, wapń, sód, żelazo, mangan, jod, chlor, kobalt, cynk, fluor. Kapusta zawiera witaminę U o właściwościach przeciwwrzodowych.

Kapusta wzmacnia organizm, łagodzi stres i dodaje energii, pomocna jest w leczeniu anemii, bólów głowy, reumatyzmu, astmy, chorobach dróg oddechowych, niestrawności, stanów zapalnych skóry. Wzmacnia włosy, skórę i paznokcie dzięki dużej zawartości siarki. Pobudza apetyt, reguluje trawienie, chroni przed zaparciami. Okłady ze świeżych zmiażdżonych liści kapusty łagodzą obrzęki (podczas kamienia piersią), stawów, zwichnięcia, rany, poparzenia  i egzemy. Kapustę spożywa się surową, gotowaną, zasmażaną, duszoną oraz kiszoną, która jest bardzo zdrowa. Sok z kapusty kiszonej wzmacnia serce i wątrobę, poprawia odporność. Rozcieńczony z wodą jest pomocny w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Kapusta jest niskokaloryczna, w 100 gramach to w zależności od gatunku 20-50 kalorii. Najmniej kaloryczna jest kapusta kiszona (20 kcal/100g).

Kukurydza 

Kukurydzę uprawiali Majowie, Aztekowie i Inkowie już 4500 lat temu na terenach Andów. Do Europy dotarła w XV wieku dzięki Krzysztofowi Kolumbowi. Na polskie stoły trafiła na przełomie XVII/ XVIII wieku.  Obecnie kukurydza jest bardzo rozpowszechnionym warzywem na niemal całym świecie.

Kukurydzę uprawia się na paszę dla zwierząt, do wyrobu mąki i kasz (odmiany zbożowe) oraz jako warzywo jadalne (odmiana cukrowa). Kukurydza zawiera wiele witamin: A, B, C, D, E, K, PP oraz szereg związków mineralnych: potas, fosfor, sód,  żelazo, wapń, magnez, cynk, chrom, siarka, miedź, śladowe ilości kobaltu, bromu i jodu.  Dzięki zawartości selenu kukurydza ma właściwości antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe. Ponadto kukurydza bogata jest w skrobię, błonnik, węglowodany przez co jest kaloryczna, 1 kolba (150g) zawiera 220 kalorii. Ta z puszki zawiera w 100 gramach 126 kalorii. Kukurydza skutecznie obniża poziom cholesterolu, działa moczopędnie, rozkurczowo i żółciopędnie. Korzystnie wpływa na stan skóry, włosów i paznokci. Poprawia krzepliwość krwi. Wykazuje też działanie przeciwnowotworowe.  Kukurydzę spożywa się świeżą w postaci kolby (gotowaną w osolonej wodzie), marynowaną, pieczoną na grillu bądź konserwową (z puszki). Pasuje do sałatek i potraw na gorąco. Wytwarza się też z niej cenny olej kukurydziany, mąkę, płatki, kaszę i popcorn.

Marchew

Marchew znana była już czasach starożytnych. Pochodzi prawdopodobnie z Chin. Istnieje ponad 60 gatunków tego cennego warzywa. Marchew zawiera sporo witamin, zwłaszcza witaminy A, beta-karotenu i kwasu foliowego, ponadto witaminy B1, B2, B6, C, E, H, K, PP oraz minerały: wapń, potas, fosfor, żelazo, siarka, magnez, sód, mangan, miedź, cynk, kobalt, molibden, jod. Doskonale wpływa na cerę, zwłaszcza jej koloryt. Dzięki dużej zawartości witaminy A wzmacnia narząd wzroku. Flawonoidy chronią organizm przed przedwczesnym starzeniem.

Marchew obniża poziom szkodliwego cholesterolu, chroni przed chorobami serca. Poprawia trawienie, oczyszcza krew, likwiduje zaparcia, działa ogólnie wzmacniająco na organizm. Wzmaga wydzielanie mleka przez kobiety karmiące. Działa też przeciwbiegunkowo. Pomocna jest w leczeniu ran, wrzodów i liszajów, w chorobach nerek, artretyzmie, . Sok z marchwi usuwa pasożyty jelitowe (owsiki i glista ludzka), leczy nadczynność tarczycy. Marchew najlepiej spożywać na surowo wtedy zachowuje najwięcej witamin. W kuchni przyrządza się też marchew duszoną (w niewielkiej ilości wody, z dodatkiem masła, soli i cukru), gotowaną, marynowaną lub konserwową. Wykorzystuje się ją do sałatek, surówek, zup, potraw warzywnych i mięsnych. Marchew jest niskokaloryczna, w 100 gramach zawiera 27 kalorii.

Oliwki 

Drzewo oliwne uprawiali już 5000 lat temu starożytni Grecy. Z czasem zaczęto je uprawiać w innych krajach Basenu Morza Śródziemnego oraz w Palestynie, Syrii i Izraelu. Oliwki uważa się za symbol płodności. To pewnie dzięki dużej zawartości witaminy E o właściwościach antyrodnikowych, chroniących przed powstawaniem nowotworów, opóźniających procesy starzenia. Oliwki bogate są w zdrowe dla organizmu kwasy tłuszczowe omega-3, które przyczyniają się do obniżania poziomu „złego” cholesterolu i chronią serce przed chorobami. Ponadto zawierają witaminę A, C, D i z grupy B oraz  cenne związki mineralne jak magnez, fosfor, siarka, miedź, potas, wapń, mangan, cynk i żelazo.

Oliwki można spożywać na surowo (jedna oliwka to ok. 3 kcal). Wytwarza się z niej słynną oliwę z oliwek – jeden z najzdrowszych tłuszczy. Poprawia trawienie i działa ochronnie na błony śluzowe żołądka i jelit. Świetnie smakuje dodawana na zimno do sałatek, pieczywa, pizzy i wielu potraw. Jedna łyżka stołowa oliwy z oliwek zawiera 120 kalorii. Ten cenny olej wykorzystuje się nie tylko w kuchni ale i w kosmetyce w pielęgnacji suchej, zniszczonej skóry i włosów.

 
Ogórek  

Ogórek pochodzi prawdopodobnie z Indii, z podnóża Himalajów. Należy do gatunku roślin dyniowatych. Jest popularny na wielu stołach, pomimo, że zawiera niewielkie ilości witamin oraz składników mineralnych. Usprawnia za to trawienie  i odkwasza organizm. Ogórki zawierają niewielki ilości witamin (B1, B3, B6, B12, C), związków mineralnych (fosfor, potas, magnez, cynk, wapń, sód, żelazo, fluor, mangan, jod), błonnika i kwasu foliowego.  Zawierają one askorbinazę – enzym, który utlenia witaminę C. Nie dotyczy to ogórków kiszonych, u których w procesie kiszenia bakterie wytwarzają sporo witaminy C.  Dlatego nie należy łączyć go z innymi warzywami jak pomidor czy papryka. Ogórki spożywa się na surowo, smaży, dusi marynuje (ogórki konserwowe) lub kisi (ogórki kiszone).  Sok z ogórka znalazł zastosowanie w kosmetyce. Ma działanie wybielające, odświeżające i zwężające pory. Ogórki są niskokaloryczne, w 100 gramach zawiera tylko  6-8 kalorii.

Papryka  

Papryka pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej. Do Europy trafiła w XV wieku. Istnieje ok. 1000 gatunków tego warzywa różniące się kolorem, smakiem i ostrością (są odmiany słodkie i ostre). Papryka zawiera aż 5 razy więcej witaminy C niż cytryna. Ponadto jest bogata w witaminy A, z grupy B, E, K, PP, karoten, kwas nikotynowy oraz potas, wapń, magnez, żelazo, cynk, siarka, miedź, fosfor, mangan. Papryka reguluje trawienie i poprawia apetyt.  Pobudza krążenie krwi. Działa zasadotwórczo. Korzystnie wpływa na nasze samopoczucie, wzmaga potencję u mężczyzn. Działa rozgrzewająco, przeciwbólowo i przeciwbakteryjnie. Łagodzi bóle reumatyczne. Uszczelnia naczynia krwionośne, obniża ciśnienie krwi. Papryce przypisuje się też działanie przeciwnowotworowe dzięki zawartości kapsaicyny. Spożywanie nadmiernych ilości zwłaszcza ostrych odmian papryki (chili) może podrażniać przewód pokarmowy i nerki. Powszechnie stosowana jest do sałatek, surówek, potraw warzywnych (leczo), gulaszów mięsnych czy farszów.  Papryka jest niskokaloryczna, w 100 gramach zawiera 16-32 kalorii.

Pietruszka  

Pietruszka pochodzi z krajów z rejonu Basenu Morza Śródziemnego. Należy do roślin z rodziny selerowatych. Uprawia się zarówno pietruszkę korzeniową jak i naciową, która od 2000 lat służy jako przyprawa w kuchni. Pietruszka jest bogata w beta-karoten i witaminę C (zawiera jej 4 razy więcej niż pomarańcze), witaminę B1, B2, B6, E, PP. Zawiera także dużo żelaza, magnez, wapń, potas, fosfor, sód, mangan i miedź. Pietruszka wykazuje działanie krwiotwórcze, przeciwzapalne, odtruwające  i moczopędne. Pobudza trawienie, łagodzi wzdęcia i gazy. Zapobiega tworzeniu się kamieni w nerkach, miażdżycy. Rzucie liści pietruszki neutralizuje nieprzyjemny oddech. Pietruszka wzmaga męską potencję. Powszechnie stosuje się nać i korzeń pietruszki do zup, sałatek czy surówek i wielu potraw. Pietruszka jest niskokaloryczna, w 100 gramach  zawiera 35 kalorii.

Pomidor 

Pomidory pochodzą z Ameryki Południowej. Początkowo uważano je za trujące i hodowano jedynie dla celów dekoracyjnych. Do Polski przywiozła je królowa Bona. Pomidory są prawdziwą skarbnicą witamin. Zawierają witaminy A, B1, B2, B3, B6, C, E, K, karoten, kwas foliowy, szczawiowy, nikotynowy i pantotenowy, biotynę oraz składniki mineralne dużo potasu, fosfor, magnez, sód, żelazo, cynk, kobalt, miedź, mangan, fluor, jod. Bogate są w cenny przeciwutleniacz – likopen, który chroni komórki przed działaniem wolnych rodników oraz w kwasy chlorogenowy i p-kumarynowy, które hamują powstawanie rakotwórczych nitrozamin. Pomidory są zasadotwórcze. Poprawiają trawienie dzięki zawartości błonnika. Pomocne są leczeniu cukrzycy, zaparć, chorobie reumatycznej, stanach zapalnych nerek, chorobie nowotworowej, chorobom serca. W kuchni oprócz świeżych pomidorów wykorzystuje się ich przetwory (sosy, soki, ketchupy, koncentraty, przeciery, puszki) Pomidory mają bardzo szerokie zastosowanie w kuchni. Spożywa się je oddzielnie lub jako składnik potraw warzywnych, mięsnych, zapiekanek, zup, pizzy, sałatek. Pomidory są niskokaloryczne, w 100 g zawierają tylko 15 kalorii.

Por 

Por znany był już 4500 lat temu na wschodnich wybrzeżach Morza Śródziemnego. Uprawiano go też w Starożytnym Egipcie, Palestynie, Babilonii. Zawiera sporo witamin (A, B1, B2, C, E), beta-karoten i składników mineralnych (potas, wapń, magnez, kwas foliowy, fosfor, mangan). Por wykazuje działanie bakteriobójcze i antyseptyczne. Dlatego warto go jeść w stanach obniżonej odporności, obniża poziom „złego” cholesterolu i cukru we krwi. Pobudza laktację u matek karmiących. Kiedyś leczono nim bezpłodność  u kobiet. Uważa się go również za afrodyzjak. Działa moczopędnie, pobudza apetyt i oczyszcza krew. Por jest skuteczny przy leczeniu zatruć nieświeżym pokarmem czy grzybami oraz w przypadku dolegliwości dróg moczowych, niestrawności, anemii, zaparciach, reumatyzmie, chorobom układu krążenia czy gruźlicy. Syrop z pora pomocny jest w leczeniu kokluszu u dzieci. Por jest ostry w smaku dzięki zawartości olejków sulfidowych  i siarki. Zewnętrznie okłady z liści pora maczane w mleku leczą trudno gojące się rany.  Por można spożywać na surowo, dodając go np. do sałatek czy surówek lub duszony czy gotowany w zupie, jako składnik sosów, gulaszów, zapiekanek.  Czasem po zjedzeniu pora mogą wystąpić wzdęcia. Nie zaleca się spożywania go osobom cierpiącym na choroby wątroby. Por jest niskokaloryczny, w 100 gramach zawiera ok. 30 kalorii.

Rzodkiewka  

Rzodkiewka pochodzi z Chin. Uprawiano ją w starożytności w Egipcie, Rzymie i Grecji. Zawiera dużo witaminy C (25 mg/100g), witaminę B1, B6, kwas foliowy, pantotenowy, nikotynowy i cytrynowy, karoten oraz minerały: żelazo, miedź, potas, sód, wapń, mangan, cynk, fosfor, chlor, jod, fluor, siarka. Rzodkiewka zaostrza apetyt, reguluje trawienie. Działa bakteriobójczo, grzybobójczo, wykrztuśnie i przeciwbólowo. Dzięki zawartości siarki wzmacnia włosy, skórę i paznokcie. Łagodzi niestrawność i zgagę. Łagodzi reumatyzm. Dzięki zawartości żelaza wykazuje działanie krwiotwórcze, dlatego poleca się jej spożywanie przy ogólnym osłabieniu organizmu. Pobudza wydzielanie żółci. Nie powinny jednak spożywać jej osoby z chorobami wątroby i wrzodami żołądka i dwunastnicy. Rzodkiewkę  należy spożywać na surowo, dodając do sałatek czy jedząc jako dodatek do chleba. Młode listki również mają sporo witamin, warto je dodawać do zup czy sałatek zamiast wyrzucać do kosza. Rzodkiewka jest niskokaloryczna, w 100 gramach, zawiera tylko 16 kalorii.

Sałata  

Sałatę uprawiano w starożytnej Grecji i Rzymie. Istnieje ponad 200 odmian sałaty, najbardziej znane to: lodowa, głowiasta, rzymska, liściowa, roszponka, rukola, czerwona karbowana, rukiew wodna. Sałata zawiera witaminy A, B9, C, D, E, kwas foliowy, magnez, wapń, żelazo, potas oraz polifenole i flawonoidy które chronią organizm przed wolnymi rodnikami.

Sałata oczyszcza organizm z toksyn, działa przeciwbólowo, moczopędnie i lekko uspokajająco. Pobudza trawienie dzięki zawartości błonnika. Obniża poziom cukru we krwi. Korzystnie wpływa na skórę. Zalecana jest przy bólach żołądka, nerwicy, bezsenności, astmie, cukrzycy i stanach zapalnych nerek. Sałata może być przechowywana w lodówce nawet do tygodnia. Powinno się myć jej listki bezpośrednio przed podaniem. Sałata świetnie pasuje do kanapek, jako sałatka oraz przybranie do wędlin, jajek i przekąsek. Sałata jest niskokaloryczna, w 100 gramach zawiera 13 kalorii.

Seler 

Seler pochodzi z dzikich terenów Europy i Azji. Znany był już w starożytności, w Egipcie i Chinach. Seler jest dwa razy bogatszy w witaminę C, jak cytrusy! Zawiera aż 86 cennych składników odżywczych, w tym witaminy: A, B1, B2, B6, C, E, PP, kwas foliowy, kwas nikotynowy, beta-karoten oraz minerały: fosfor, potas, sód, magnez, cynk, żelazo, mangan, chlor, siarka. Seler zawiera też 9 cennych aminokwasów, olejki eteryczne, które nadają mu charakterystyczny zapach oraz związki typu furokumaryn (zwłaszcza psolaren).

Seler pobudza apetyt, poprawia trawienie i oczyszcza organizm z nagromadzonych toksyn. Przeciwdziała zaparciom, wzmaga produkcję żółci, działa moczopędnie. Obniża ciśnienie tętnicze krwi i ogólnie wzmacnia organizm. Polecany jest przy schorzeniach nerek, serca, wzdęciach i kolkach żołądkowych oraz nerwicach. Seler zewnętrznie działa kojąco na rany, łagodzi odmrożenia skóry. Wygładza cerę, działa odmładzająco. Wzmacnia też włosy i paznokcie. W kuchni i medycynie ludowej wykorzystuje się zarówno korzeń, liście i nasiona. Dodaje się go do zup, sałatek, surówek i potraw na gorąco. Seler uważany jest za afrodyzjak. Może być przechowywany w lodówce do tygodnia czasu owinięty plastikową torebkę. Seler jest niskokaloryczny, w 100 gramach korzeń zawiera tylko 7 kalorii, a liście – 4-5 kalorii.

Szczypiorek

Szczypiorek pochodzi z Syberii. Rośnie dziko na całej półkuli północnej. Często bywa uprawiany na okiennych parapetach przez gospodynie domowe. Szczypiorek szereg witamin: A, B1, B2, B3, B6, C, E, K, kwas pantotenowy, kwas foliowy, kwas krzemowy, błonnik pokarmowy oraz minerały: magnez, potas, wapń, żelazo, fosfor, miedź, selen, cynk, mangan, chlor. Szczypiorek ma działanie bakteriobójcze, poprawia przemianę materii, pobudza apetyt. Liście szczypiorku powszechnie dodaje się do surówek, sałatek, zup, twarogu i kanapek. Szczypiorek jest niskokaloryczny, w 100 gramach zawiera 39 kalorii.

Szparagi 

Szparagi były znane już 4500 lat temu m In. w starożytnym Egipcie, Rzymie i Chinach.  Obecnie uprawia się je w krajach śródziemnomorskich, Peru, Stanach Zjednoczonych , na Tajwanie i w Nowej Zelandii. Istnieją trzy odmiany szparagów: białe, zielone i fioletowe. Szparagi zawierają witaminy A, B1, B2, B6, C, K, PP, kwas foliowy, błonnik, karoten oraz związki mineralne, jak:  żelazo, magnez, mangan, potas, fosfor, fluor, chlor, jod miedź, wapń, sód. Słyną właściwości oczyszczających organizm z toksyn. Korzystnie wpływają na wątrobę i nerki. Pomocne są dla kobiet pragnących zajść w ciążę, dzięki dużej zawartości kwasu foliowego. Poprawiają też pamięć i koncentrację, gdyż zawierają kwas asparaginowy.

Należy wybierać szparagi o elastycznych łodygach, zamkniętych główkach i takie, które charakterystycznie „piszczą” przy potarciu je siebie. Przed gotowaniem szparagi wystarczy tylko umyć i odciąż zdrewniałe końcówki, jedynie biała odmiana wymaga obrania ze skórki. Szparagi gotuje się w pozycji pionowej z dodatkiem soli i łyżeczki cukru (białe 20 minut, zielone – 15 min., fioletowe- 10 min.) Główki powinny wystawać  ponad wodę. Szparagi dobrze komponują się zarówno z mięsem, jak i rybą. Można z nich przyrządzić tzw. zupę szparagową. Szparagi są niskokaloryczne, w 100 gramach zawierają tylko ok. 30 kalorii.

Szpinak  

Szpinak pochodzi z Persji. Do Europy trafił w X wieku. Szpinak jest bogatym źródłem żelaza (2,4 mg/100 g), jodu i kwasu foliowego. Zawiera też witaminy A, B1, B2, B6, C, E, K, PP i minerały takie jak: magnez, potas, wapń, fosfor, żelazo, jod, cynk, selen, mangan. Dzięki zawartości licznych flawonoidów szpinak wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Obniża poziom cholesterolu. Poprawia trawienie i działa zasadotwórczo i krwiotwórczo. Polecany jest zwłaszcza przy anemii, krzywicy, stwardnieniu rozsianym i chorobie nowotworowej. Zewnętrznie można robić okłady z  gotowanych w oleju słonecznikowym liści szpinaku w przypadku łuszczycy, ran i oparzeń.

Z uwagi na zawartość kwasu szczawiowego nie powinny spożywać go osoby chorujące na kamicę nerek. Najzdrowszy jest świeży szpinak. Zazwyczaj dusi się go parę minut z dodatkiem masła. Choć i może być jedzony na surowo. Szpinak mrożony jest znacznie bardziej ubogi w składniki odżywcze. Szpinak jest niskokaloryczny, w 100 gramach zawiera 20 kalorii.

Ziemniaki 

Ziemniaki dotarły do Europy z Peru w XVI wieku. W Polsce rozpowszechniły się w czasach saskich i do dziś stanowią główne źródło pożywienia. Zawierają bardzo dużo witaminy C oraz inne witaminy A, B1, B2, B3, B6, H, PP, kwas foliowy, błonnik, magnez, potas, fosfor, żelazo, sód, wapń, fluor, siarka, jod.

Ziemniaki oczyszczają organizm z nagromadzonych toksyn, są lekkostrawne, pod warunkiem że spożywamy je bez dodatku tłuszczu. Łagodzą niestrawność, wrzody,  wzdęcia i zaparcia. Ziemniaki wykazują działanie przeciwnowotworowe, korzystnie wpływają na nerki, hamują rozwój grzybów i bakterii w organizmie. Sok z surowego ziemniaki leczy przewlekłą nadkwaśność żołądka. Papka z ziemniaka łagodzi problemy skórne, egzemy, alergie. Ziemniaki powinno zalewać się dopiero wrzątkiem, a nie wkładać do zimnej wody, gdyż wtedy tracą sporo witamin. Najlepiej gotować je na parze bądź w mundurkach. Powinno się je przyrządzać  i od razu spożywać. Długo moczone w wodzie tracą składniki odżywcze.  Ziemniaki stanowią dodatek do obiadu. Spożywa się je z rybą, mięsem i innymi warzywami. Dodaje się również do sałatek (żydowska), zup, zapiekanek. Ziemniaki są niskokaloryczne, w 100 gramach zawierają 58 kalorii.

Helen G.