Używki

Używki

To substancje chemiczne, które oddziałują na centralny układ nerwowy. Stosowane w nadmiernej ilości mogą doprowadzić do uzależnienia organizmu. Do najbardziej popularnych używek należą: kawa, herbata, alkohol, narkotyki, tytoń, dopalacze, napoje energetyzujące itp.

Kawa

Substancją, która odpowiada za działanie pobudzające kawy jest kofeina – alkaloid, obecny także w liściach herbaty oraz orzeszkach coli. Kofeina usuwa zmęczenie i senność, rozjaśnia umysł i poprawia koncentrację. Wypłukuje niestety magnez i wapń z organizmu. Jedna filiżanka kawy dostarcz od ok. 75-140 mg kofeiny. Za dopuszczalną dzienną dawkę kawy uznaje się 3-4 filiżanki tego napoju. W niewielkich ilościach kofeina korzystnie wpływa na pracę mózgu, dotlenia organizm, znosi zmęczenie, pobudza przemianę materii i wydzielanie soku żołądkowego, korzystnie też wpływa na pracę nerek oraz zmniejsza ryzyko zachorowania na chorobę Parkinsona i marskość wątroby. Spożywanie  powyżej 500 mg kofeiny dziennie jest szkodliwe dla organizmu oraz powoduje uzależnienie. Przedawkowanie kofeiny objawia się podwyższonym ciśnieniem krwi, przyspieszonym biciem serca, niepokojem, drżeniem rąk oraz bezsennością. Długotrwałe spożywanie kofeiny powoduje uzależnienie. Po odstawieniu kawy często pojawiają się typowe objawy: jak bóle głowy, rozdrażnienie czy nawet depresja. Ustają zwykle po spożyciu kolejnej filiżanki kawy.

Herbata

Zawiera teinę, taninę, olejki eteryczne i garbniki. Im jest dłużej parzona, tym więcej jej zawiera. Herbata pobudza, poprawia nastrój, działa rozgrzewająco, usuwa zmęczenie i lekko podwyższa ciśnienie. Herbata łagodzi zatrucia pokarmowe i biegunki. Należy unikać mocnego naparu, gdyż zawarte w nim garbniki mogą podrażniać błonę śluzową oraz ogranicza wchłanianie składników pokarmowych (wapń, żelazo, magnez, miedź, cynk, białka, witamina B1). Mocny napar zawiera dużo fluoru, który w nadmiarze jest szkodliwy dla zdrowia.

Tytoń

Nikotyna zawarta w papierosach stanowi duże zagrożenie dla zdrowia. Po pierwsze uzależnia. W małych ilościach pobudza,  w większych zaś – poraża układ nerwowy, powoduje kurczenie się naczyń krwionośnych i podwyższa ciśnienie krwi. Wraz z nikotyną podczas palenia papierosa do organizmu dostaje się także  szkodliwy tlenek węgla, tlenek azotu, kadm, benzopiren, nitrozaminy, metanol, formaldehyd, amoniak, akroleinę. Tytoń szkodzi nie tylko osobom go palącym ale też tzw. biernym palaczom. Już samo wdychanie dymu z papierosa działa prawie jak jego wypalanie.  Palacze aż 20 krotnie częściej zapadają na nowotwory oraz choroby układu krążenia.

Alkohol

Alkohol w już w niedużych ilościach powoduje poprawę samopoczucia, wesołość, spowalnia reakcje na bodźce. W ciągu godziny dorosły człowiek przetwarza ok.10g etanolu, czyli ½ l piwa zawartości alkoholu 4%, szklankę wina 12%, kieliszek wódki. Regularne picie alkoholu niesie ze sobą zgubne skutki dla zdrowia. Alkohol podobnie jak i inne używki silnie uzależnia i prowadzi do zaburzeń psychicznych i fizycznych organizmu, utraty kontroli nad własnym życiem,  nieodwracalnych zmian wątroby, chorób serca itp.

Napoje energetyzujące

Mają pobudzić nas do działania i zwiększyć koncentrację. Napoje energetyzujące choć zazwyczaj są pozbawione alkoholu, to zawierają środki o działaniu pobudzającym, jak tauryna, kofeina lub guarana. Nie należy przesadzać z ilością wypijanych napojów energetyzujących z uwagi na możliwe przedawkowanie kofeiny. Może wówczas dojść do nadmiernego pobudzenia, zaburzeń rytmu serca, bólu w klatce piersiowej, odczucia ogólnego niepokoju (ataków lęku), problemów z bezsennością, zawrotów głowy czy odwodnienia. Napoje energetyzujące zwierają również sporo cukru (czasem też sztuczne słodziki), który spożywany w nadmiarze sieje spustoszenie w organizmie.

Dopalacze

To substancje o działaniu psychoaktywnym (opioidy, empategeny, stymulanty, halucynogeny) zazwyczaj sprzedawane w formie pastylek/tabletek tzw. party pills, znaczków do lizana, proszku, tytoniu do palenia albo kadzidełek. Dopalacze mogą być pochodzenia roślinnego (np. wyciągi z muchomora plamistego albo czerwonego, wyciąg z szałwii wieszczej, kratoma lub z powoju hawajskiego) lub syntetycznego. Maja bardzo zróżnicowany, często niezbadany skład (nie są kontrolowane pod względem prawnym). Dopalacze w zależności od rodzaju mogą działać pobudzająco, halucynogennie albo w sposób zbliżony do znanej marihuany. Substancje te wywołują  najczęściej omamy, zmienne stany od euforii po depresję i wiele innych objawów. Dopalacze już w małych dawkach silnie oddziaływają na ośrodkowy układ nerwowy. Bardzo łatwo je przedawkować, co może skończyć się nawet śmiercią. Dopalacze mogą powodować również szereg objawów ubocznych m in. stany lękowe, wymioty, nudności, bóle głowy, zaburzenia rytmu serca, śpiączka, nadmierna potliwość oraz niewydolność nerek i wątroby.

Narkotyki

Są to alkaloidy pochodzące  głównie z roślin (oprócz heroiny). Należą do nich kokaina, amfetamina, LSD, morfina, haszysz oraz marihuana. Narkotyki są najsilniej działającymi używkami powodującym często trudne do wyleczenia silne uzależnienie psychiczne i fizyczne. W zależności od zażytej dawki mogą wywołać euforię, ekscytację, uspokojenie i złagodzenie bólu. Organizm bardzo szybko uzależnia się od narkotyku, domagając się z czasem coraz większych dawek trucizny. Przy próbie odstawienia narkotyku pojawia się tzw. głód narkotykowy – dający szereg objawów fizycznych oraz psychicznych. Są to m in. nadmierne pobudzenie nerwowe, bóle mięśni, torsje, biegunka. Długotrwałe zażywanie narkotyków doprowadza do zmian osobowości, halucynacji i wyniszczenia organizmu.

Helen G.