Smalec – czy jest zdrowy?
Dawniej smalec zajmował naczelną rolę w kuchni. Stosowano go powszechnie do smażenia, pieczenia czy jako pożywne smarowidło do chleba. Smalec kojarzy się często negatywnie, głównie z cholesterolem albo z biedą. Niesłusznie. Obecnie świadomi konsumenci coraz częściej wybierają zapomniany na lata smalec, dostrzegając jego liczne zalety.
➳ Smalec – co to takiego?
Smalec wytwarza się w wyniku wytopienia tkanki tłuszczowej ssaków (świni) albo ptaków (gęsi, kaczek). Można zrobić samemu topiąc słoninę wraz z dodatkami (podgardle, boczek) oraz z cebulką.
➳ Mit o szkodliwości smalcu. Smalec jest zdrowy!
Ulegliśmy propagandzie dotyczącej szkodliwości smalcu i innych tłuszczy zwierzęcych. Organizacje zdrowia na masową skalę zaczęły wypierać ze świadomości ludzi tłuszcze nasycone (zwierzęce) na rzecz rafinowanych olejów roślinnych zwłaszcza rzepakowego i słonecznikowego.
Czy oleje roślinne są rzeczywiście takie zdrowe dla człowieka? Jak się okazuje nie do końca. Oleje roślinne zawierają bardzo tłuszczów ale tych wielonienasyconych. Dla człowieka najzdrowsze są tłuszcze nasycone oraz jednonienasycone. Warto spożywać oleje roślinne ale te tłoczone na zimno, z pewnością nie rafinowane.
➳ Smalec – skład chemiczny
Pomimo, iż smalec należy do tłuszczy nasyconych, ich zawartość nie przekracza zwykle 50%. Pozostała część (45 %) to jednonienasycone kwasy tłuszczowe (w tym kwas oleinowy), te które występują w oliwie z oliwek oraz kwas linolowy, wykazujący działanie przeciwzapalne oraz 11% tłuszczów wielonienasyconych. Smalec zawiera również śladowe ilości soli mineralnych oraz cholesterol (95 mg). Smalec jest stabilny i odporny na utlenianie (nie jełczeje). Posiada bardzo wysoki punkt dymienia (205°C). Smalec jest zatem idealnym tłuszczem do smażenia.
Smalec jest świetnym paliwem dla organizmu, transporterem witamin. Tłuszcz ten charakteryzuje się dobrym stosunkiem kwasów omega 3 do omega 6 (idealna proporcja wynosi 1:1 lub 4:1 na korzyść omega 3 – w smalcu jest ona zachowana). W obecnej diecie społeczeństw Zachodniej Europy równowaga między kwasami omega 3 i omega 6 pozostaje mocno zachwiana. Spożywamy zbyt dużo kwasów omega 6, co skutkuje powstawaniem wielu chorób, w tym nowotworów.
Smalec jest także dobrym źródłem witaminy D ale pod warunkiem, że pochodzi z lokalnych gospodarstw, gdzie zwierzęta pasą się na polanach z dostępem do światła słonecznego a nie zamkniętych oborach.
➳ Smalec a cholesterol
Cholesterol zawarty w smalcu nie jest szkodliwy dla serca i całego układu krążenia. Otyłość i miażdżycę wywołuje spożywanie tłuszczów trans zawartych w margarynach oraz w rafinowanych olejach roślinnych.
Spożywanie smalcu zwiększa stężenie tzw. dobrego cholesterolu HDL, zaś zmniejsza zawartość złego cholesterolu LDL (dzięki zawartości kwasu stearynowego). Według badań amerykańskich naukowców spożywanie tłuszczów nasyconych nie wywołuje wcale chorób serca[i]. Cholesterol jest potrzebny organizmowi do jego prawidłowego funkcjonowania. Nie ma co się bać cholesterolu. To przecież podstawowy budulec błony komórkowej. Cholesterol w większości jest syntetyzowany w wątrobie. Jedynie 20% cholesterolu jest dostarczana organizmowi z pożywienia. Nadmiar cholesterolu jest wydalany z organizmu. Groźny dla zdrowia jest jego niedobór.
➳ Smalec – tani uniwersalny tłuszcz
Smalec jest nie tylko szeroko dostępnym ale i bardzo tanim produktem. Kostka smalcu kosztuje nieco ponad 1 złotówkę. Osobiście bardzo lubię używać smalcu nie tylko do smażenia i duszenia (świetnie podnosi smak mięs, pasuje także do warzyw, smażenia placków ziemniaczanych i jajecznicy), jak również jako pyszne smarowidło do chleba. Nie ma to jak pajda chleba z domowym smalczykiem zagryzana kiszonym ogórkiem… 🙂 Jedzenie chleba ze smalcem wcale nie jest przejawem ubóstwa, tylko zdrowia. To bardzo energetyczny pokarm dla człowieka, który na długo zapewnia uczucie sytości.
ZASTOSOWANIE SMALCU W KUCHNI
✫ smażenie (także słodkich przysmaków jak pączki czy faworki)
✫ duszenie
✫ pieczenie (jego dodatek poprawia także jakość kruchego ciasta i ciasteczek)
✫ do smarowania chleba.
Zobacz też → Smalec domowy do chleba najlepszy.
➳ Smalec gęsi na przeziębienie i reumatyzm
Smalec gęsi jest bardzo pomocny w przeziębieniu i towarzyszącym mu objawom takim jak gorączka, katar, kaszel czy dreszcze. Smalec ten łagodzi infekcje oraz działa rozgrzewająco. Smalec gęsi jest także pomocny w przypadku obniżonej energii i stresie. Wystarczy w szklance ciepłego mleka rozpuścić po łyżeczce miodu oraz smalcu z gęsi i pić rano i wieczorem przez co najmniej kilka dni, do ustąpienia objawów. Do mikstury można dodać zmiażdżony ząbek czosnku.
Smalcem gęsim warto nacierać klatkę piersiową (również niemowlakom) w przypadku kaszlu, zapalenia oskrzeli czy nawet zapalenia płuc. Smalec gęsi można wymieszać również z utartym czosnkiem i powstałą miksturę smarować klatkę piersiową, po czym przykryć gazą i ręcznikiem.
Smalec gęsi stosowany zwłaszcza w połączeniu z olejem rycynowym łagodzi bóle reumatyczne, bóle kręgosłupa oraz stany zwyrodnieniowe stawów. Wystarczy wcierać tłuszcz w chore miejsca.
Właściwości smalcu
✾ stabilny termicznie (idealny do smażenia), nie jełczeje
✾ podnosi smak mięs i zapewnia im chrupiącą skórkę
✾ poprawia jakość kruchego ciasta i ciasteczek (są bardzo miękkie i puszyste)
✾ zdrowy dla człowieka (obniża poziom złego cholesterolu a podwyższa poziom dobrego cholesterolu)
✾ bardzo tani i łatwo dostępny
✾ uniwersalny zarówno do smażenia, pieczenia jak i na zimno do smarowania pieczywa
✾ nie zawiera konserwantów ani chemicznych dodatków.
✾ jest źródłem witaminy D (1 łyżka to około 500-100 IU), pod warunkiem że pochodzi z tradycyjnego gospodarstwa, gdzie zwierzęta mają dostęp do promieni słonecznych.
✾ smalec gęsi dodaje energii i jest pomocny w przeziębieniu (ociepla organizm i zmniejsza stres)
✾ podczas smażenia potraw z jego udziałem unosi się charakterystyczny zapach łoju.
✾ jest bardzo kaloryczny (1 łyżka smalcu zawiera 106 kalorii a 100g aż 897 kcal).
Podsumowanie
Smalec to naturalny i zdrowy tłuszcz dla człowieka. Ma szerokie zastosowanie w kuchni, jak i w medycynie ludowej w przypadku przeziębienia (smalec gęsi). Nie ma co się bać spożywania smalcu.
Smalec jest dostępny w każdym sklepie spożywczym oraz w marketach. Można kupić zwykły smalec do smażenia (wieprzowy, gęsi lub kaczy), a także smalec do smarowania pieczywa np. cebulką, boczkiem czy z jabłkiem. Polecam samemu topić słoninę.
Zobacz też → Najlepsze tłuszcze do smażenia.
Helen G.
Bardzo ciekawe informacje i muszę przyznać, że kontrowersyjne… Będę musiała poczytać wiecej na temat smalcu.
Zdaję sobie sprawę, że to co napisałam jest kontrowersyjne lecz mimo wszystko zgodne z prawdą, która jest nie na rękę wielkim koncernom.
Może i smalec nie jest tak niezdrowy jak wszyscy twierdzą (często bywamy wprowadzani w błąd, bo w końcu „kasa się musi zgadzać”), ale ja go nie jem, bo po prostu nie lubię jego smaku.
W przyrodzie musi być równowaga i nie należy z tłuszczami przesadzać, bez względu na ich rodzaj. Jestem za zróżnicowanym sposobem odżywiania i w diecie stosuję różne tłuszcze, ale w umiarkowanych ilościach.
Zgadzam się z Tobą, najważniejsza jest równowaga 🙂
Znam takich, którzy czasem oddaliby przysłowiowe królestwo za kromkę chleba ze smalcem. Ja najczęściej jak mam zachcianki, to ciągnie mnie w stronę słodyczy;) Wracając jednak do smalcu… również spotkałam się kiedyś ze stwierdzeniem, że to dobry produkt. Jakoś do tej pory chleba ze smalcem jeszcze nie jadłam, choć zdarza mi się schabowe smażyć właśnie na smalcu;)
Schabowe smażone na smalcu są przepyszne, mniam 🙂
Ja lubię smalec domowy i też słyszałam, że wcale nie jest taki niezdrowy, jak się kiedyś uważało 🙂
Ja uwielbiam smalec taki ze skwarkami i ogóreczkiem 🙂 nie mogę go za wiele zjeść bo ma problem z żołądkiem ale od czasu do czasu zjem pajdę, ale że gęsi pomaga na tyle rzeczy to nie wiedziałam 🙂
Od czasu do czasu kromka z takim domowym smalcem nie powinna zaszkodzić 🙂